فعالیت اولین محل تعلیم و تربیت کودک در ایران به بیش از ٩۵ سال قبل و سال ١٣٠٣ هجری شمسی برمی‌گردد، زمانی که جبار عسگرزاده (باغچه‌بان) با بازدید از کودکستان ارامنه تبریز با تشویق مدیرکل فرهنگ آذربایجان «ابوالقاسم فیوضات» اولین کودکستان زیر نظر وزارت معارف را برپا کرد.
مرکزی که تا قبل از آن در ایران آشنایی چندانی با ساختارش وجود نداشت؛ بنابراین راه‌اندازی و پیشبرد برنامه‌های آن سازمان نیازمند زیرساخت‌هایی متفاوت از مدرسه بود و بر همین اساس باغچه‌بان با استفاده از مشاهده تجارب مشابه، نظام‌نامه مصوب تدوین کرد که در آن معیار‌هایی برای ساختمان آموزشی، شرایط سنی کودکان و مدیران، برنامه‌های درسی، بهداشت و ساعات کار کودکستان‌ها در نظر گرفته شده بود.
تعلیم و تربیت کودک و به بیانی دیگر آموزش‌های پیش از مدرسه در طول سال‌های مختلف فراز و نشیب‌های بسیاری داشت و میزان استقبال از آن هم متفاوت بود و آنچه در این میانه مغفول مانده کارکردی است که این دوره برای کودک دارد و تاثیر بر آن دوران نوجوانی است که معمولا به دلیل اجباری نبودن این دوره چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد و گاه سلیقه‌ای دنبال می‌شود.
آموزش‌های پیش از مدرسه در کشور‌های مختلف دنیا چگونه است؟
در مقاله‌ای به نقل از فارن آموزش اوایل کودکی به عنوان آموزش مهدکودک نیز شناخته می‌شود. این آموزش شامل کودکان در محدوده سنی (۰-۸) سال به طور رسمی و غیررسمی کارایی دارد.
در آن محیط یادگیری باید پر جنب و جوش باشد و هم کودک با تجربه و هوش زیادی آماده شود؛ بنابراین معلمان این دوران باید برای این مقطع تخصص داشته باشند.
آنطور که آمار و اطلاعات نشان می‌دهد در ایالات متحده آمریکا اعتقاد بر این است که برای اجرای روان و موفقیت آمیز آموزش کودکی، مدرسه باید آمادگی را در فراگیران برای دستیابی به رسالت خود در آموزش نشان دهد. ایالات متحده از آموزش در اوایل دوران کودکی کمی عقب مانده بود و فقط ۶٩ درصد افراد در سال ٢٠٠٨ به آموزش در این دوران مشغول بودند.
والدین از ۴ سالگی شروع به ثبت نام کودکان می‌کنند. این برخلاف سایر کشورهاست که ثبت نام در آنها خیلی زودتر آغاز می‌شود.
کودکان در آسیا بسیار ارزشمند هستند و برای کودکان اجباری است که بهترین شروع زندگی را داشته باشند. طبق گفته اغلب دولت‌ها در این قاره محافظت، رشد و تغذیه مناسب در بنیاد رشد انسانی کودک ضروری است و اعتقاد بر این است که یادگیری از بدو تولد آغاز می‌شود و به همین دلیل سال‌های اولیه زندگی کودک بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد.
اروپا از سابقه غنی آموزش ابتدایی کودکی برخوردار است و در نتیجه، بسیاری از باورها، نظریه‌ها و همچنین مشارکت در مورد این دامنه آموزش وجود دارد. یک نکته خوب در مورد این نظریه‌ها و اسناد در آموزش اولیه کودکی در اروپا این واقعیت است که بیشتر آنها برای بهبود این نوع آموزش بوده است.
امروزه اروپا یکی از قاره‌های جهان است که از سابقه غنی آموزش با کیفیت و سودمند در دوران کودکی برخوردار است.
اعتقاد بر این است که دوران کودکی بسیار تعاملی است، زیرا فعالیت‌های مدارس را با فعالیت‌های خانه شریک می‌کند. این نوع آموزش باعث افزایش برابری در فراگیران می‌شود، زیرا به آنها در نزدیک شدن به افراد و استعداد‌های خود کمک می‌کنند. در اروپا، والدین تشویق می‌شوند که فرزندان خود را به پیش دبستانی ببرند، زیرا این بهترین پایه آموزشی در زندگی آموزشی آنها محسوب می‌شود.
جایگاه آموزش‌های پیش از دبستان در کشور
آنطور که سوابق آموزش‌های پیش از مدرسه در کشور نشان می‌دهد براساس قانونی در سال ۶٣، گذراندن دوره‌های آمادگی برای ورود به کلاس اول دبستان اجباری شد، اما آموزش‌وپرورش این قانون را لغو و تمام دوره‌های آمادگی تابعه خود را منحل کرد؛ اما مهدکودک‌ها و کودکستان‌های دولتی، خصوصی یا وابسته به ارگان‌های مختلف هنوز دوره آمادگی را برای کودکان خود دارند.
در شرایط کنونی هم دوره پیش دبستان به دوره دوساله رسمی و غیراجباری اطلاق می شود که کودکان گروه سنی ۵ و ۶ سال را تحت پوشش برنامه های آموزشی و تربیتی قرار می دهد و ارگان‌های مختلفی مانند وزارت آموزش وپرورش، سازمان بهزیستی، شهرداری‌ها، محیط زیست، کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان، وزارت فرهنگ و ارشاد و… متولی صدور مجوز مهدکودک و به نوعی آموزش پیس از دبستان هستند.
همین چندگانگی در آموزش دوره پیش از دبستان و به ویژه مهد‌های کودک که موجب شده بود تا بیش از ١٣ نهاد در این مورد دخیل باشند، دستگاه‌های مربوط مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی را بر آن داشت تا برای رفع این چندگانگی وارد عمل شوند و بر همین اساس هم اساسنامه ساماندهی مهد‌های کودک تدوین و تصویب شد.
شکل‌گیری سازمانی نوظهور به نام تعلیم و تربیت ملی
بعد از کشمکش‌های بسیار میان متولیان، همین چند روز پیش بود که سازمان ملی تعلیم و تربیت برای ساماندهی آموزش کودکان صفر تا ۶ سال شکل گرفت؛ سازمانی نوپا که قرار است در دو بخش کودکان صفر تا ۴ سال و ۴ تا ۶ سال آموزش و پرورش کودکان را زیر نظر گیرد و بر این اساس تعریف دوره پیش دبستانی هم تغییرات کرده و ٣ ساله می‌شود، اما آنچه همچنان برقرار است اجباری نبودن این دوره‌ها برای کودکان بوده که گویی فقط ساماندهی و یکپارچه سازی تعلیم و تربیت در این طرح قرار گرفته است. موضوعی که نبود آن آسیب‌های مختلف از رفتار‌های غیرعرفجامعه گرفته تا تخصص نداشتن مربی و ایجاد فشار مضاعف به کودک را در آموزش‌های پیش از دبستان به دنبال داشته است.
عبدالرضا فولادوند مدیرکل آموزش و پرورش تهران در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان درباره آمادگی پایتخت برای این منظور گفت که هنوز آمار دقیقی از وضعیت مهد‌های کودک نداریم و بنابراین نمی‌توانیم تصمیم گیری دقیقی داشته باشیم.
او ادامه داد: تاکنون بین سازمان بهزیستی و آموزش و پرورش بر سر این موضوع اختلاف نظر وجود داشت بنابراین اطلاعات کاملی وجود ندارد، اما از حیث فضا و نیروی انسانی برنامه ریزی‌هایی نسبی انجام دادیم.
آنطور هم که رئیس مرکز مرکز هماهنگی دفتر وزارتی آموزش و پرورش به باشگاه خبرنگاران جوان گفته بود برای تخصیص اعتبار در سال ١۴٠٠، تامین نیروی انسانی و فضای آموزشی تمهیداتی اندیشیده شده است. بر این اساس مکاتبه با مجلس برای تخصیص ردیف بودجه و استفاده از ظرفیت بخش خصوصی همچون مدارس غیردولتی برای تامین نیرو و فضای آموزشی متناسب با چهارچوب قانون‌های در نظر گرفته شده است.
با وجود این سازوکار‌ها آنچه موجب کلید خوردن این طرح شد نگرانی بابت روند تربیت و پرورش گروهی است که آینده سازان فردا خواهند بود و این سازمان هم وظیفه دارد با تبیین سازوکار‌های اجرایی و نگاه کارشناسانه به پرورش کودکان قبل از سن مدرسه وارد عمل شود.
- کد خبر 11797
