چهارشنبه گذشته همزمان با ولادت حضرت فاطمه(س) رهبر معظم انقلاب در سخنان مهمی همگان را به پرهیز از بدزبانی و بدگویی در «فضای رسانهای و مجازی» توصیه کردند و به صراحت فرمودند «بدگویی و بدزبانی در جامعه باید جمع شود.»
ایشان با یادآوری دو خطبه طوفانی حضرت زهرا(س) که «با کلمات محکم و متین و بدون بیان حتی یک کلمه توهینآمیز» بیان شده، فرمودند «مکتب اهل بیت از مسائلی مانند قول بغیر علم، غیبت، تهمت، بدگویی و بدزبانی مبرّا است».
صراحت، وضوح و قاطعیت سخنان رهبری به گونهای است که راه را بر هرگونه تفسیر و تاویل نادرست بسته و همگان را ملزم به رعایت و عمل به آن وا میدارد.
در هفته های گذشته موارد متعددی از توهین و هتک تا بدزبانی و «قول بغیر علم» برخی تریبون داران از جمله در رسانه ملی علیه دولت و شخص رئیس جمهوری مطرح شد که بازتابهای گوناگونی یافت؛ پیش از آن هم برخی مخالفان افراطی و ظاهرا «اصول»گرای دولت چنان بر تهمت و بدگویی اصرار کردند که بازهم رهبری وادار به مداخله شدند و ضمن نهی همگان از تهمت و هتک حرمت، حرمت و ممنوعیت شرعی آن را یادآور شدند.
پس از این تذکرات و اوامر رهبری، انتظار میرفت برخی سیاسیون و تریبونها در قول و عمل خود تجدیدنظر کنند و رعایت اخلاق و ادب اسلامی را سرلوحه کار و گفتار خود قرار دهند و تبعیت از ولایت را که همیشه مدعی آن هستند، در عمل متبلور کنند؛ اما متاسفانه آنگونه که شایسته و بایسته بود تغییری در رفتار اقلیتی تندرو و سیاستباز رخ نداد.
تاکید و سفارش رهبری البته محدود به همین چند ماه گذشته نیست؛ ایشان در سالهای گذشته نیز بارها بر رعایت ادب و تربیت ممدوح اسلامی تاکید کرده و فرمودهاند: «من بارها گفتهام … ظلم فقط این نیست که آدم توی خیابان به یکی کشیده بزند. گاهی یک کلمه نابجا علیه یک کسی که مستحقش نیست، یک نوشته نابجا، یک حرکت نابجا، ظلم محسوب میشود … زیادتر نگوئید از آنچه که هست، از آنچه که باید و شاید. منصف باشیم؛ عادل باشیم. اینها آن وظائف ماست. اینجور نیست که ما چون مجاهدیم، چون مبارزیم، چون انقلابی هستیم، بنابراین هر کسی که از ما یک ذره- به خیال ما و با تشخیص ما- کمتر است، حق داریم که دربارهاش هر چی که میتوانیم بگوئیم».
در فرازی دیگر فرمودند: «من به بزرگان هم نصیحتی بکنم… مواضع درست گرفتن، حرف درست زدن، تحت تأثیر خبرهای دروغ قرار نگرفتن، این هم وظیفه است. هزاران نفر در نظام اسلامی دارند محض رضای خدا زحمت میکشند و تلاش میکنند و شب و روز خودشان را میکُشند، برای اینکه طبق حرکت اسلامی یک کاری انجام بگیرد، نظام اداره شود، وظایف بسیار سنگین انجام بگیرد؛ اما انسان یک خبر دروغی را بشنود، بنا کند همه اینها را زیرسؤال بردن- مسئولین دولتی را … این هم خلاف است».
در سالهای دهه ۸۰ نیز ایشان فعالان رسانه در «محیطهای دیگر» را خطاب قرار دادند و فرمودند: «پیام من به همه کسانی که حرف میزنند و یا در مطبوعات، وبلاگها و محیطهای دیگر مینویسند این است که مخالفت کردن، رد کردن و محکوم کردن یک فکر سیاسی و دینی یک چیز است و ابتلای به رفتار غیراخلاقی و دشنام و هتک حرمت چیز دیگر. من این مسائل غیراخلاقی را قاطعانه و بطور کامل رد میکنم و نباید انجام شود».
مرور این سخنان و تجربههای گذشته نشان میدهد، لازم است تدبیری عاجل و جامع برای تحقق عملی توصیههای رهبری اندیشیده شود تا به تعبیر رسای ایشان «بدگویی و بدزبانی در جامعه جمع شود»؛ این نوشتار کوتاه تنها از باب آغاز یک حرکت ملی و گسترده در جهت کاهش حداکثری بیادبی و زشتگویی در تریبونها و بلندگوهای رسانهای و غیررسانهای مجالس و محافل، چند پیشنهاد کاربردی را طرح و همگان را به «پویش پرهیز از بدزبانی» دعوت میکند.
امید است که مورد توجه سیاستگذارن و متولیان فرهنگی، سیاسی قرار گیرد:
۱. بررسیها نشان میدهد متاسفانه بدزبانی و بدگویی در سطحی وسیع بویژه در فضای مجازی جریان دارد؛ یکی از موثرترین راهکارها برای مقابله موثر با این پدیده که در جوامع دیگر نیز به خوبی آزموده شده، مجازات قانونی و برخورد قاطع با هرگونه توهین، تهمت، زشتگویی و هتک است؛ جرمانگاری و تنبیه قانونی لازمه هر حرکت مهمی در سطح گسترده است؛ تجربه بستن کمربند ایمنی نشان میدهد در کنار فرهنگسازی و مقابله نرمافزاری، برخورد قاطع بسیار بازدارنده است. در این زمینه میتوان از یک سامانه مجازی برای رصد و برخورد با هرگونه بداخلاقی زبانی و گفتاری استفاده کرد.
۲. سیاسیون و گروههای مرجع جامعه مانند روحانیون، استادان دانشگاه، خطبا، مداحان، سخنوران و دیگر مسئولان از آنجا که تاثیر غیرقابل انکاری بر افکار عمومی بویژه جوانان دارند، لازم است حداکثر مراعات و ملاحظه را در رعایت ادب و اخلاق اسلامی داشته باشند.
تدوین منشوری عملی و مصداقی اعم از تعریف بدزبانی و موارد هتک و تهمت و مقابله موثر هر دستگاهی در این زمینه میتواند گامهای عملی اولیه باشد؛ رئسیان، مدیران و سران قوا، نهادها و مراکز مهم کشور لازم است در این زمینه پیشقدم شوند و خود نیز از نخستین مراعات کنندگان تربیت و نیک گفتاری باشند.
۳. برای آن دسته از سیاست ورزانی که ممکن است دچار ضعف حافظه و فراموشی شده(!) و هر از چند گاه به کلام غیربهداشتی و خارج از ادب متوسل میشوند، لازم است به طور مکرر و منظم سخنان رهبری و بزرگان دینی را گوشزد کرد و حتی بخش کوچک و ثابتی از صفحه نخست رسانهها و سایتها و شبکههای مجازی مزین به سفارشهای اخلاقی و ادبی باشد.
۴. رسانه ملی به عنوان مهمترین دستگاه تبلیغی و فرهنگ ساز کشور لازم است ضمن رعایت حداکثری ادب و خوش کلامی از سوی مجریان و میهمانان خود، هرچه سریعتر به تدوین برنامه جامعی در این راستا پرداخته و با استفاده از قالبهای متنوع صوتی، تصویری، گرافیکی، طنز و … محتوای آموزشی جذاب و پرمخاطبی را تهیه کند.
۵. در کنار صداوسیما، همه تریبونها از منابر و نمازهای جمعه گرفته تا هیئتها، محافل، مجالس وعظ و مدح، سخنرانیهای مناسبتی دینی و ملی و البته فعالان فضای مجازی، لازم است توجه ویژهای به مقوله بدزبانی و بداخلاقی داشته و این جمله رهبری را همانند دیگر نوشته ها و پلاکاردها نصبالعین قرار دهند: «مکتب اهلبیت از مسائلی مانند قول بغیر علم، غیبت، تهمت، بدگویی و بدزبانی مبرّا است» و نیز: «بدگویی و بدزبانی در جامعه باید جمع شود».
درباره لوازم و ملاحظات پویش و کارزاری کارساز و بدیع برای مقابله و محو هرگونه بداخلاقی و بدزبانی در فرصتی مناسب بیشتر خواهیم نوشت.
- کد خبر 11896
